TRASA 5 - PRZEZ KRAJNĘ - WYCIECZKA W OKOLICACH ZŁOTOWA

Długość: 66 km

Wycieczka prowadzi przez krainę historyczną znajdującą się dziś na terenie Polski – Krajnę. Nazwa pochodzi od kresowego położenia tych ziem, znajdujących się przez wieki na skraju ziem niemieckich i polskich. Jego mieszkańców nazywa się Krajniakami, a największymi miastami regionu są Nakło nad Notecią (19 tys. mieszk.) i Złotów (18 tys. mieszk.).

Krajna geograficznie zalicza się go do terenów Pomorza, natomiast historycznie, ze względu na parowiekową przynależność administracyjną- do Wielkopolski. Kulturowo leży na styku Wielkopolski i Kaszub, których wpływy są widoczne. Region wyróżnia się swoim budownictwem, zwyczajami, strojami ludowymi i gwarą (dziś w zaniku).

Źródło: www.bohaterowiekrajny.krakow.pl

Ziemie te częściowo, włącznie z naszymi dzisiejszymi punktami wycieczki, Złotowem i Krajenką, znajdowały się pod zaborem pruskim od pierwszego rozbioru w 1772 aż do końca II Wojny Światowej w 1945r., a więc aż przez 173 lata. 

UWAGA! Na końcu postu znajduje się tekst zwarty, bez zdjęć, z przeznaczeniem do wydruku i wykorzystania podczas wycieczki :)

1. Krajenka

Nazwa miasta wywodzi się od nazwy regionu, w którym się znajduje – Krajny. Miasteczko, choć niewielkie (3500 mieszkańców), może pochwalić się kilkoma ciekawymi zabytkami.

Sugeruję zaparkować samochód na rynku i przespacerować się po mieście, atrakcje zlokalizowane są w niewielkiej odległości od siebie. 
Na rynku znajdziecie Państwo tablicę z proponowanym szlakiem turystycznym po jego ulicach- „Szlakiem św. Anny”. Ja zaproponuję jedynie skróconą jego wersję, obejmującą moim zdaniem najciekawsze miejsca w Krajence.

1. Kościół pw. św. Józefa Robotnika

   Niestety wkraczające do Krajenki w 1945r. wojska radzieckie nie były dla niej łaskawe i zniszczyły miasto w 70%, w tym niemal całą zabudowę rynku. Dlatego budynki, zbudowane po wojnie, nie są efektowne. Jednak samo zagospodarowanie placu rynkowego i stojący na nim kościół św. Józefa dodają temu miejscu uroku.
   
   Kościół jest neoromańską, ceglaną budowlą powstałą w 1846r. na potrzeby miejscowej ludności ewangelickiej. Po II Wojnie Światowej stał się świątynią rzymskokatolicką, którą pozostaje do dzisiaj.
    
   
   
   

2. Kościół św. Anny

   Najcenniejszy zabytek Krajenki, kościół powstały z przebudowy skrzydła zamkowego. 
   Zamek został zbudowany w połowie XVI w. w stylu późnogotyckim przez możnego Janusza Kościeleckiego (wojewoda brzesko-kujawski i sieradzki, starosta generalny wielkopolski, starosta bydgoski, nakielski, kasztelan bydgoski- krótko mówiąc „gruba ryba”). 
   
   Zamek był kilkukrotnie przebudowywany i rozbudowywany w stylu renesansowym. Jak widać na załączonej grafice wyglądał niegdyś całkiem imponująco. 
   
   
   Jednak w latach '70 XVII w. właścicielami nieruchomości stali się Działyńscy, którzy przez kolejne dziesięciolecia zaczęli zamek wynajmować osobom trzecim, a ten zaczął podupadać.

   
   Dlatego gdy w 1743r. przejęli go nowi właściciele – Aleksander i Anna Sułkowscy, ze względu na zły stan techniczny oraz na fakt, że Krajenka w 1772r. została w wyniku I rozbioru Polski wcielona do Prus- zdecydowali się zamku nie odbudowywać. 

   
   Większą część budowli rozebrano, natomiast jego najstarsze, zachodnie skrzydło zostało przez Panią Sułkowską gruntownie odrestaurowane, dostosowane do potrzeb świątyni i oddane miejscowej parafii katolickiej św. Anny, której drewniany kościół właśnie spłonął w pożarze. 

   
   Z zewnątrz kościół reprezentuje styl późnogotycki z renesansową wieżą, wnętrze jest późnobarokowe.
   
   
   
   
   
   
   

   

   WNĘTRZE KOŚCIOŁA

3. Pałac Sułkowskich

   Dzisiejszy pałac został wzniesiony jako dwór w połowie XVIII w. przez Aleksandra Sułkowskiego, jednego z największych wielkopolskich posiadaczy ziemskich (jego włości obejmowały m.in. Leszno i zamek w Rydzynie). 
   
   W XIX w., należąc już do nowych właścicieli, uzyskał dzisiejszą formę- został przebudowany w stylu klasycystycznym. Nazywany jest jednak nadal pałacem Sułkowskich.
   
   Dzisiaj, dobrze zagospodarowany, wraz z parkiem, jest ogólnodostępny i pełni funkcję budynku Zespołu Szkół Spożywczych.
   
   
   
   
   

4. Młyn na rzece Głomii

   Młyn istniał w tym miejscu najprawdopodobniej już od 1420r. i służył kolejnym właścicielom zamku.
   
   Obecny budynek został wybudowany z nieotynkowanej cegły palonej w roku 1877. Pierwotnie napędzany był kołem wodnym, a od 1910r. energią elektryczną. Obok znajduje się, zbudowany z konstrukcji tzw. muru pruskiego, budynek mieszkalno- biurowy z 1807r. wraz z magazynem.
   
   Budynki po II Wojnie Światowej, aż do końca XX w., służyły pierwszej w Polsce szkole młynarskiej.

2. Złotów

Ze względu na swe położenie na szlaku znad morza, z Kołobrzegu i Słupska, w głąb kraju osada jest bardzo stara, istniała jeszcze przed powstaniem państwa polskiego. Ponieważ tereny od zawsze były przygraniczne, była wielokrotnie niszczona przez Krzyżaków, Szwedów, maszerujących przez kraj Rosjan. W ten sposób, podczas Potopu w XVIIw., zniszczony został średniowieczny zamek, który dzisiaj możemy podziwiać jedynie na grafikach. 

Żródło:staryzlotow.worldpress.com

W 1772r. miasto przeszło w ręce Pruskie, a w 1820 r. dobra złotowskie zostały zakupione przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III Hochenzollerna i pozostały w rękach jego rodu aż do 1922r., kiedy zostały upaństwowione. 

W tym czasie miasto, będące siedzibą władz powiatu, rozwijało się, powstała linia kolejowa i parę zakładów przemysłowych. Jednocześnie trwała walka ludności polskiej z ciągłą germanizacją.

W 1945r. Złotów wrócił do Polski, znajdująca się w większości ludność niemiecka została wysiedlona i osiedlili się tu Polacy (w 1945r. w mieście pozostało ok. 600 osób spośród ponad 7000 zamieszkałych w roku 1939, w 1946r. miasto miało już 5000 mieszkańców). Dziś Złotów ma 18 tys. mieszkańców.

Zwiedzanie Złotowa zaczniemy od Alei Piasta, reprezentacyjnej ulicy miasta z zabudową willową i kamienicami z przełomu XIX i XX w.

1. Starostwo Powiatowe, Al. Piasta 32 

   Budynek został wzniesiony w latach 1910- 1912r. w stylu renesansowym, jako siedziba władz powiatowych. Zwraca uwagę swą okazałością.
   
   Przed budynkiem stoi jedyny w Polsce pomnik Piasta Kołodzieja, wzniesiony w 1957r.
   
   

   

   Źródło: www.mapa.nocowanie.pl

2. Willa Iwańskiego 

   Znajdująca się niemal naprzeciwko budynku starostwa okazała willa zbudowana dla przedwojennego właściciela wyrobów cementowych i papy, Friedricha Iwańskiego.
   
   

   

   Źródło: www.asta24.pl

3. Ratusz

   Budynek wzniesiony w 1913r. przez miejscowego architekta, Adolfa Behra. Codziennie w południe ze zwieńczonej chorągwią sygnaturki rozlega się hymn miejski. Zaraz po nim rozlega się sygnał myśliwski a znajdujący się przed ratuszem, zbudowany na specjalnej platformie pomnik jelenia, godło heraldyczne miasta, wykonuje obrót wokół własnej osi.
   
   

   

   Źródło: www.myks1955.flog.pl

4. Dom Polski  

   Sąsiadująca z ratuszem zabytkowa kamienica zbudowana w 1905 roku w stylu secesyjnym. Budynek wyróżnia się niezwykle dekoracyjnymi, zabytkowymi zdobieniami elewacji zewnętrznej.
   
   W latach 1935-1939 znajdowała się tu siedziba V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech oraz innych ówczesnych instytucji polonijnych. 
   
   Obecnie w kamienicy mieszczą się biura, szkoła języków obcych, niektóre wydziały urzędu miejskiego, restauracja i hotel.

Źródło: www.nocowanie.pl

Dalej należy kierować się jednokierunkową ul. Wojska Polskiego, a następnie ul. Kościelną. Po drodze widać m.in. śliczny budynek Muzeum ZiemiZłotowskiej oraz Pl. Paderewskiego, na którym do 1938r. stała synagoga żydowska, której fundamenty są dziś widoczne dzięki specjalnie ułożonej nawierzchni.

Źródło: www.krajnaipaluki.pl                        BUDYNEK MUZEUM ZIEMI ZŁOTOWSKIEJ

5. Plac Kościuszki

   Centralne miejsce placu zajmuje poewangelicki, klasycystyczny kościół św. Stanisława Kostki z 1830r., wzniesiony z fundacji króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, ówczesnego właściciela Złotowa. Został zbudowany w miejscu średniowiecznego ratusza, który uległ zniszczeniu podczas szwedzkiego Potopu. Wnętrze zostało gruntownie zmienione w 1945r., kiedy to usunięto elementy świadczące o jego ewangelickim pochodzeniu. Kościół należy do ks. Misjonarzy św. Rodziny.
   
   Na placu uwagę zwraca też neogotycki, ceglany dawny budynek sądu rejonowego z 1866r. Obecnie w budynku mieści się areszt śledczy.

Żródło: www.fotopolska.eu                                                            BUDYNEK DZISIEJSZEGO ARESZTU ŚLEDCZEGO

6. Kościół Wniebowzięcia NMP

   Wczesnobarokowy kościół z 1664r., zbudowany został w miejscu spalonego przez Szwedów podczas Potopu kościoła drewnianego, najprawdopodobniej przez pochodzącego z Włoch architekta Krzysztofa Bonadurę Starszego.
   
   Kościół jednonawowy, na planie krzyża, którego ramiona tworzą dwie kaplice – św. Anny i Matki Boskiej Różańcowej. W środku znajduje się bogate, wysokiej klasy artystycznej, zabytkowe wyposażenie, na które składa się m.in. barokowe: pięć ołtarzy, ambona i chrzcielnica wykonane przez Żyda niemieckiego pochodzenia - Johanna Daniela Danzera oraz XX - wieczne polichromie autorstwa Anny i Leonarda Tortirtów (Leonard zasłynął jako kopista obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, m.in. dla papieża Piusa XII, ale również dla Katedry Gnieźnieńskiej i „Amerykańskiej Częstochowy” w Doylestown). 
   Opiekunami kościoła są obecnie ks. Misjonarze św. Rodziny.
   
   

   

   Żródło: www.zlotow.fotopolska.eu

7. Pałac Działyńskich 

   Jest to zbudowana na przełomie XVIII i XIX wieku, niewielka rezydencja myśliwska rodu Działyńskich, ówczesnych właścicieli Złotowa. 
   
   W latach 30. XIX wieku, po wykupie dóbr przez Hochenzollernów, pałac przebudowany został przez pruskiego architekta Karla Friedricha Schinkla (zaprojektował m.in. jeden ze znajdujących się dziś na liście światowego dziedzictwa UNESCO pałaców w Poczdamie pod Berlinem) w stylu klasycystycznym z elementami gotyku. 
   
   Rezydencja przez wiele lat stanowiła siedzibę szkoły rolniczej, a następnie złotowskiego nadleśnictwa. Obecnie część gmachu wykorzystywana jest jako budynek mieszkalny. 
   
   

   

   Źródło: www.zlotow.fotopolska.eu

    

3. Sanktuarium we wsi Górka Klasztorna koło Łobżenicy

Jest to najstarsze miejsce kultu maryjnego w Polsce. 
Według kronik benedyktyńskich w 1079 r. pasterzowi pasącemu bydło w pniu dębu ukazała się Matka Boska. Od tego czasu pobliskie źródełko nabrało cudownych właściwości leczniczych, a do Górki rozpoczęły się pielgrzymki jako do miejsca świętego. 

KAPLICZKA PRZY ŚWIĘTYM ŹRÓDEŁKU

W 1111r. powstał pierwszy kościół drewniany. Od tego czasu, przez 900 lat historii, kościół parokrotnie ulegał pożarom, zmieniały się gospodarujące świętym miejscem zakony, a podczas zaborów Prusacy skasowali opiekujący się Górką zakon Benedyktynów. Kult jednak przetrwał i dzisiaj sanktuarium jest znakomicie zagospodarowane przez zarządzający nim od 1923 r. Zakon Misjonarzy Świętej Rodziny. 

Z roku 1680 pochodzi natomiast pierwsza wzmianka o cudownym obrazie Matki Boskiej Góreckiej. Obraz niestety spłonął podczas pożaru kościoła w 1907 r. W 1954 r. jego wierną kopię namalował S. Hoppen z Torunia. W 1965 r. obraz został ukoronowany przez kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Warto nadmienić, że Górka w czasach przedchrześcijańskich była miejscem kultu pogańskiego, w znajdującym się tu lesie dębowym znajdował się kamienny krąg ku czci bożka Swarożyca.

 

KAPLICZKA NAD WODĄ W OGRODZIE SĄSIADUJĄCYM Z SANKTUARIUM

Jadąc z Łobżenicy drogą krajową nr 242, a następnie 194, dojeżdżamy do miejscowości Osiek nad Notecią.

Dla chętnych

Osiek nad Notecią 

W latach '70 w mieście odkryto ok. 600 grobów sprzed 2000- 2500 lat oraz wiele przedmiotów z tego okresu. Wykopaliska miały charakter unikatowy na skalę kraju. Natchnęły one do stworzenia Muzeum Kultury Ludowej, w której prezentowane są obiekty budownictwa ludowego z terenów Pałuk, Krajny i północnej Wielkopolski, z okresu od XVIII do pocz. XX w. Muzeum znajduje się przy ul. Dworcowej 10.

Z Osieka wyjeżdżamy drogą lokalną na zachód, w kierunku na Białośliwie. 

Na odcinku tym płaska jak stół dolina Noteci od strony północnej zamknięta jest wysokimi wzgórzami, z których najwyższa jest nieodległa od Osieka Dębowa Góra, której wysokość wynosi 194 m n.p.m., ale przy tym wznosi się aż ok. 140 m ponad poziom doliny. Jedziemy teraz drogą wiodącą przez te wzgórza, dzięki czemu możemy podziwiać rozległą panoramę doliny Noteci.

Drogą tą dojeżdżamy do miejscowość Białośliwie, która niczym szczególnym się nie wyróżnia...a niewiele brakowało. W XVIII i XIX miejscowość należała do rodu Raczyńskich, którzy planowali zbudować tu swą siedzibę. Ostatecznie, ze względu na to, że w 1772r., w wyniku I rozbioru Polski miejscowość znalazła się w państwie pruskim, projekt architektoniczny zrealizowano w podpoznańskim Rogalinie.

Źródła:

pl.wikipedia.org

www.krajenka.pl

www.polskaniezwykla.pl

www.zlotow.nazwa.pl

TEKST ZWARTY, DO WYDRUKU

Długość: 66 km

Wycieczka prowadzi przez krainę historyczną znajdującą się dziś na terenie Polski – Krajnę. Nazwa pochodzi od kresowego położenia tych ziem, znajdujących się przez wieki na skraju ziem niemieckich i polskich. Jego mieszkańców nazywa się Krajniakami, a największymi miastami regionu są Nakło nad Notecią (19 tys. mieszk.) i Złotów (18 tys. mieszk.).

Krajna geograficznie zalicza się go do terenów Pomorza, natomiast historycznie, ze względu na parowiekową przynależność administracyjną- do Wielkopolski. Kulturowo leży na styku Wielkopolski i Kaszub, których wpływy są widoczne. Region wyróżnia się swoim budownictwem, zwyczajami, strojami ludowymi i gwarą (dziś w zaniku).

Ziemie te częściowo, włącznie z naszymi dzisiejszymi punktami wycieczki, Złotowem i Krajenką, znajdowały się pod zaborem pruskim od pierwszego rozbioru w 1772 aż do końca II Wojny Światowej w 1945r., a więc aż 173 lata. Napór kolonizacji niemieckiej był potężny, nic więc dziwnego, że dziś wielu mieszkańców regionu dysponuje podwójnym obywatelstwem- polskim i niemieckim.

1.

Krajenka - nazwa miasta wywodzi się od nazwy regionu, w którym się znajduje – Krajny. Miasteczko, choć niewielkie (3500 mieszkańców), może pochwalić się kilkoma ciekawymi zabytkami.

Najlepiej zaparkować samochód na rynku i przespacerować się po mieście, atrakcje zlokalizowane są w niewielkiej odległości od siebie. Na rynku znajdziecie Państwo tablicę z proponowanym szlakiem turystycznym po jego ulicach- „Szlakiem św. Anny”. Ja zaproponuję jedynie skróconą jego wersję, obejmującą moim zdaniem najciekawsze miejsca w Krajence.

1. kościół pw. św. Józefa Robotnika – niestety wkraczające do Krajenki w 1945r. wojska radzieckie nie były dla niej łaskawe i zniszczyły miasto w 70%, w tym niemal całą zabudowę rynku. Dlatego budynki, zbudowane po wojnie, nie są efektowne. Jednak samo zagospodarowanie placu rynkowego i stojący na nim kościół św. Józefa dodają temu miejscu uroku.
Kościół jest neoromańską, ceglaną budowlą powstałą w 1846r. na potrzeby miejscowej ludności ewangelickiej. Po II Wojnie Światowej stał się świątynią rzymskokatolicką, którą pozostaje do dzisiaj.
 
2. Kościół św. Anny – najcenniejszy zabytek Krajenki, kościół powstały z przebudowy skrzydła zamkowego.
Zamek został zbudowany w połowie XVI w. w stylu późnogotyckim przez możnego Janusza Kościeleckiego (wojewoda brzesko- kujawski i sieradzki, starosta generalny wielkopolski, starosta bydgoski, nakielski, kasztelan bydgoski- krótko mówiąc, „gruba ryba”). Zamek był kilkukrotnie przebudowywany i rozbudowywany w stylu renesansowym. Jak widać na załączonej grafice wyglądał niegdyś całkiem imponująco. 
Jednak w latach '70 XVII w. właścicielami stali się Działyńscy, zaczęli zamek wynajmować osobom trzecim, a ten zaczął podupadać.
Dlatego gdy w 1743r. przejęli go nowi właściciele – Aleksander i Anna Sułkowscy, ze względu na zły stan techniczny oraz na fakt, że Krajenka w 1772r. została w wyniku I rozbioru Polski wcielona do Prus- zdecydowali się zamku nie odbudowywać.
Większa część zamku została rozebrana, natomiast jego najstarsze, zachodnie skrzydło zostało przez Panią Sułkowską gruntownie odrestaurowane, dostosowane do potrzeb świątyni i oddane miejscowej parafii katolickiej św. Anny, której drewniany kościół właśnie spłonął w pożarze.
Z zewnątrz kościół reprezentuje styl późnogotycki z renesansową wieżą, wnętrze jest zaś późnobarokowe.


3. Pałac Sułkowskich - dzisiejszy pałac został wzniesiony jako dwór w połowie XVIII w. przez Aleksandra Sułkowskiego, jednego z największych wielkopolskich posiadaczy ziemskich (jego włości obejmowały m.in. Leszno i zamek w Rydzynie). 
W XIX w., należąc już do nowych właścicieli, uzyskał dzisiejszą formę- został przebudowany w stylu klasycystycznym. Nazywany jest jednak nadal pałacem Sułkowskich.
Dzisiaj, dobrze zagospodarowany, wraz z parkiem, jest ogólnodostępny i pełni funkcję budynku Zespołu Szkół Spożywczych. 
 
4. Młyn na rzece Głomii - młyn istniał w tym miejscu najprawdopodobniej już od 1420r. i służył kolejnym właścicielom zamku.
Obecny budynek został wybudowany z nieotynkowanej cegły palonej w roku 1877. Pierwotnie napędzany był kołem wodnym, a od 1910r. energią elektryczną. Obok znajduje się, zbudowany z konstrukcji tzw. muru pruskiego, budynek mieszkalno- biurowy z 1807r. wraz z magazynem.
Budynki po II Wojnie Światowej, aż do końca XX w. służyły pierwszej w Polsce szkole młynarskiej.

2.

Złotów – ze względu na swe położenie na szlaku znad morza, z Kołobrzegu i Słupska w głąb kraju osada jest bardzo stara, istniała jeszcze przed powstaniem państwa polskiego. Ponieważ tereny od zawsze były przygraniczne, była wielokrotnie niszczona przez Krzyżaków, Szwedów, maszerujących przez kraj Rosjan. W ten sposób, podczas Potopu w XVIIw., zniszczony został średniowieczny zamek, który dzisiaj możemy podziwiać jedynie na grafikach. 

W 1772r. miasto przeszło w ręce Pruskie, a w 1820r. dobra złotowskie zostały zakupione przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III Hochenzollerna i pozostały w rękach jego rodu aż do 1922r., kiedy zostały upaństwowione. W tym czasie miasto, będące siedzibą władz powiatu, rozwijało się, powstała linia kolejowa i parę zakładów przemysłowych. Jednocześnie trwała walka ludności polskiej z ciągłą germanizacją miasta i okolic.

W 1945r. miasto wróciło do Polski, znajdująca się w większości ludność niemiecka została wysiedlona i osiedlili się tu Polacy (w 1945r. w mieście pozostało ok. 600 osób spośród ponad 7000 zamieszkałych w roku 1939, w 1946r. miało już 5000 mieszkańców). Dziś Złotów ma 18 tys. mieszkańców.

Zwiedzanie Złotowa zaczniemy od Alei Piasta, reprezentacyjnej ulicy miasta z zabudową willową i kamienicami z przełomu XIX i XX w.

1. Starostwo Powiatowe, Al. Piasta 32 – budynek został wzniesiony w latach 1910- 1912r. w stylu renesansowym, jako siedziba władz powiatowych. Zwraca uwagę swą okazałością.
Przed budynkiem stoi jedyny w Polsce pomnik Piasta Kołodzieja, wzniesiony w 1957r.


2. Willa Iwańskiego – znajdująca się niemal naprzeciwko budynku starostwa okazała willa zbudowana została dla przedwojennego właściciela wyrobów cementowych i papy, Friedricha Iwańskiego.


3. Ratusz – budynek wzniesiony w 1913r. przez miejscowego architekta, Adolfa Behra. Codziennie w południe ze zwieńczonej chorągwią sygnaturki rozlega się hymn miejski. Zaraz po nim rozlega się sygnał myśliwski a znajdujący się przed ratuszem, zbudowany na specjalnej platformie pomnik jelenia, godło heraldyczne miasta, wykonuje obrót wokół swojej osi.


4. Dom Polski – sąsiadująca z ratuszem zabytkowa kamienica zbudowana w 1905 roku w stylu secesyjnym. Budynek wyróżnia się niezwykle dekoracyjnymi, zabytkowymi zdobieniami elewacji zewnętrznej.
W latach 1935-1939 znajdowała się tu siedziba V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech oraz innych ówczesnych instytucji polonijnych. Obecnie w kamienicy mieszczą się biura, szkoła języków obcych, niektóre wydziały urzędu miejskiego, restauracja i hotel.

Dalej należy kierować się jednokierunkową ul. Wojska Polskiego, a następnie ul. Kościelną. Po drodze widać m.in. śliczny budynek Muzeum Ziemi Złotowskiej oraz Pl. Paderewskiego, na którym do 1938r. stała synagoga żydowska, której fundamenty są dziś widoczne dzięki specjalnie ułożonej nawierzchni.

5. Plac Kościuszki – centralne miejsce placu zajmuje poewangelicki, klasycystyczny kościół św. Stanisława Kostki z 1830r., wzniesiony z fundacji króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, ówczesnego właściciela Złotowa. Został zbudowany w miejscu średniowiecznego ratusza, który uległ zniszczeniu podczas szwedzkiego Potopu. Wnętrze zostało gruntownie zmienione w 1945r., kiedy to zostały usunięte elementy świadczące o jego ewangelickim pochodzeniu. Kościół należy do ks. Misjonarzy św. Rodziny.
Na placu uwagę zwraca też neogotycki, ceglany dawny budynek sądu rejonowego z 1866r. Obecnie w budynku mieści się areszt śledczy.

6. Kościół Wniebowzięcia NMP – wczesnobarokowy kościół z 1664r., zbudowany został w miejscu spalonego przez Szwedów podczas Potopu kościoła drewnianego, najprawdopodobniej przez pochodzącego z Włoch architekta Krzysztofa Bonadurę Starszego.
Kościół jednonawowy, na planie krzyża, którego ramiona tworzą dwie kaplice – św. Anny i Matki Boskiej Różańcowej. W środku znajduje się bogate, wysokiej klasy artystycznej, zabytkowe wyposażenie, na które składa się m.in. barokowe: pięć ołtarzy, ambona i chrzcielnica wykonane przez Żyda niemieckiego pochodzenia - Johanna Daniela Danzera oraz XX - wieczne polichromie autorstwa Anny i Leonarda Tortirtów (Leonard zasłynął jako kopista obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, m.in. dla papieża Piusa XII, ale również dla Katedry Gnieźnieńskiej i „Amerykańskiej Częstochowy” w Doylestown). 
Opiekunami kościoła są obecnie ks. Misjonarze św. Rodziny.


7. Pałac Działyńskich – jest to zbudowana na przełomie XVIII i XIX wieku, niewielka rezydencja myśliwska rodu Działyńskich, ówczesnych właścicieli Złotowa.
W latach 30. XIX wieku, po wykupie dóbr przez Hochenzollernów, pałac przebudowany został przez pruskiego architekta Karla Friedricha Schinkla (zaprojektował m.in. jeden ze znajdujących się dziś na liście światowego dziedzictwa UNESCO pałaców w Poczdamie pod Berlinem) w stylu klasycystycznym z elementami gotyku.
Rezydencja przez wiele lat stanowiła siedzibę szkoły rolniczej, a następnie złotowskiego nadleśnictwa. Obecnie część gmachu wykorzystywana jest jako budynek mieszkalny. 

3.

bazylika i sanktuarium we wsi Górka Klasztorna koło Łobżenicy – jest to najstarsze miejsce kultu maryjnego w Polsce.

Według kronik benedyktyńskich w 1079r. pasterzowi pasącemu bydło w pniu dębu ukazała się Matka Boska. Od tego czasu pobliskie źródełko nabrało cudownych właściwości leczniczych, a do Górki rozpoczęły się pielgrzymki jako do miejsca świętego. 

W 1111r. powstał pierwszy kościół drewniany. Od tego czasu, przez 900 lat historii, kościół parokrotnie ulegał pożarom, zmieniały się gospodarujące miejscem zakony, podczas zaborów Prusacy skasowali opiekujący się Górką zakon Benedyktynów, lecz kult przetrwał i dzisiaj sanktuarium jest znakomicie zagospodarowane przez zarządzający nim od 1923r. Zakon Misjonarzy Świętej Rodziny. 

Z roku 1680 pochodzi natomiast pierwsza wzmianka o cudownym obrazie Matki Boskiej Góreckiej. Obraz niestety spłonął podczas pożaru kościoła w 1907r. W 1954r. jego wierną kopię namalował S. Hoppen z Torunia. W 1965r. obraz został ukoronowany przez kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Warto nadmienić, że Górka w czasach przedchrześcijańskich była starym miejscem kultu pogańskiego, bowiem w znajdującym się tu lesie dębowym znajdował się kamienny krąg ku czci bożka Swarożyca.

Jadąc z Łobżenicy drogą krajową nr 242, a następnie 194, dojeżdżamy do miejscowości Osiek nad Notecią.

Dla chętnych

Osiek nad Notecią - latach '70 odkryto tu ok. 600 grobów sprzed 2000- 2500 lat oraz wiele przedmiotów z tego okresu. Wykopaliska miały charakter unikatowy na skalę kraju. Natchnęły one do stworzenia Muzeum Kultury Ludowej, w której prezentowane są obiekty budownictwa ludowego z terenów Pałuk, Krajny i północnej Wielkopolski, z okresu od XVIII do pocz. XX w. Muzeum znajduje się przy ul. Dworcowej 10.

Cennik i godziny otwarcia można znaleźć na stronie www.muzeum.pila.pl

Z Osieka wyjeżdżamy drogą lokalną na zachód, w kierunku na Białośliwie. Na odcinku tym płaska jak stół dolina Noteci od strony północnej zamknięta jest wysokimi wzgórzami, z których najwyższa jest nieodległa od Osieka Dębowa Góra, której wysokość wynosi 194 m n.p.m., ale przy tym wznosi się aż ok. 140 m ponad poziom doliny. Jedziemy teraz drogą wiodącą przez te wzgórza, dzięki czemu możemy podziwiać wspaniałą, rozległą panoramę doliny Noteci.

Drogą tą dojeżdżamy do miejscowość Białośliwie, która niczym szczególnym się nie wyróżnia...a niewiele brakowało. Bowiem w XVIII i XIX miejscowość należała do rodu Raczyńskich, którzy planowali zbudować tu swą siedzibę. Ostatecznie, ze względu na to, że w 1772r., w wyniku I rozbioru Polski miejscowość znalazła się w państwie pruskim, projekt architektoniczny zrealizowano w podpoznańskim Rogalinie.