WĄGROWIEC - TRASA TURYSTYCZNA PO MIEŚCIE

Zapraszam do jednego z najciekawszych miast w Wielkopolsce. Poza tym, że w Wągrowcu znajduje się kilka bardzo ciekawych zabytków, oferuje on także atrakcje, których próżno szukać w innych miejscach w naszym regionie, a nawet w kraju. Jeśli nie wiecie Państwo co to dyfurkacja i nie wierzycie, że w Wielkopolsce też stoi piramida, zapraszam do przeczytania tego artykułu.

UWAGA! Na końcu postu znajduje się tekst zwarty, bez zdjęć, z przeznaczeniem do wydruku i wykorzystania podczas wycieczki :)

Wągrowiec został założony w XIV w. przez rezydujących w pobliskim Łęknie Cystersów. Należał do nich aż do czasu rozbiorów, kiedy to Prusacy skasowali zakon i skonfiskowali jego dobra przejmując miasto pod swoje władanie. Małe, liczące ok. 600 mieszkańców miasteczko wyznaczyli na siedzibę powiatu, tym samym pobudzając je do szybkiego rozwoju, w latach '80 XIX w. ludność Wągrowca liczyła już prawie 4500 osób.

Dalsze koleje losu powiązane są z historią Polski. Jego mieszkańcy brali udział w Powstaniu Wielkopolskim, które zwróciło te ziemie Polsce. 2 września 1939r. Zostało zbombardowane, a 6.09. wkroczyły do niego wojska niemieckie.

Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej następował jego ciągły rozwój i dziś miasto liczy sobie już 25 000 mieszkańców, nadal jest siedzibą władz powiatu .

1. budynki przy ul. Kościuszki - a przełomie XIX i XX przy obecnej ul. Tadeusza Kościuszki powstały nowe budynki użyteczności publicznej dla szybko rozwijającego się miasta. Do nich należy neobarokowy budynek zbudowany jako siedziba Starostwa Powiatowego, którą to funkcję spełnia i dziś.
   
   
   
   
   
2. Naprzeciwko znajduje się Sąd Rejonowy – neogotycki gmach z nieotynkowanej, czerwonej cegły, który został zbudowany przez Prusaków również na pocz. XX w. na potrzeby Królewskiego Sądu Powiatowego. 
   
   

   

   GMACH SĄDU PREZENTUJE SIĘ OKAZALE ZARÓWNO OD FRONTU...

   
   

   

   ...JAK I Z TYŁU

   Przy ul. Kościuszki, w odległości do ok. 200 m od budynków starostwa i sądu znajduje się również kilka innych, skromniejszych ale również ciekawych budynków z początku XX w., jak choćby pobliski budynek Urzędu Stanu Cywilnego czy też budynek Wydziału Oświaty.
   
   

   

   

   BUDYNEK URZĘDU STANU CYWILNEGO

   

   
   
3. Budynek Poczty Polskiej przy ul. Pocztowej – przy ul. Pocztowej, wytyczonej na przełomie XIX i XX w., powstały reprezentacyjne, secesyjne budynki.
   Najokazalszym z nich jest neoklasycystyczna kamienica z 2 poł. XIX w., wybudowana jako budynek Poczty Cesarskiej, która niewątpliwie wyróżnia się swą urodą.
   
   

   

   
   
   Z tego samego okresu pochodzi również neorenesansowa, narożna kamienica u zbiegu ul. Pocztowej z Poznańską, która zwraca uwagę ceglaną elewacją ozdobioną tynkowanymi detalami i charakterystycznym, zwieńczonym oryginalnym dachem, narożnikiem.
   Obecnie ul. Pocztowa jest deptakiem.
   
   

   

   
   
4. Rynek - najbardziej wyróżniającym się budynkiem rynkowym jest neoklasycystyczna kamienica nr 13 zbudowana w końcu XIX w. jako hotel. Pierwotnie mieścił się w niej „Zimer's Hotel”, a dwudziestoleciu międzywojennym przemianowany na „Metropol”. Dzisiaj budynek, dobrze utrzymany, przeznaczony jest na mieszkania i pomieszczenia handlowo- usługowe.
   
   

   

   
   
5. fontanna lodowa - kilka ciekawych budynków znajduje się także na dochodzącej do rynku Alei Jana Pawła II. Koło mostu na Wełnie, stanowiącego fragment ulicy, znajduje się fontanna lodowa, fantastycznie zamarzająca zimą. Przy moście można też zejść na drogę prowadzącą wzdłuż rzeki, prowadzącą do skrzyżowania rzek.
   
   

   

   Źródło: www.wagrowic.eu

6. Kościół farny pw. Św. Jakuba Apostoła – obecny kościół powstał w XVI w. w miejscu starego, drewnianego. Zbudowany został w stylu gotyckim, z wczesnorenesansowymi szczytami. Do dziś zachował się w niezmienionym stanie, dzięki czemu jest jednym z najcenniejszych zabytków sakralnych w Wielkopolsce. W środku wyposażenie reprezentujące od późnego renesansu po rokoko, najcenniejsze są XVI– wieczne: ołtarz i kaplica Matki Boskiej Różańcowej.
   Przed kościołem pomnik ks. Jakuba Wujka- żyjącego w XVI w. najzacniejszego mieszkańca miasta, pierwszego tłumacza biblii na język polski.
   W pobliżu kościoła stoi też XIX – wieczna drewniana, podmurowana dzwonnica.
   
   

   

   
   

   

   
   

   

   XIX- WIECZNA DZWONNICA

7. Budynek I Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Klasztornej – potężny, ceglany budynek powstał w latach 1875 – 1877r. W stylu odwołującym się swymi detalami do aechitektury neoromańskiej z przeznaczeniem na męskie Gimnazjum Królewskie. W tym czasie władzę w prusach sprawował „zelazny” kanclerz Otto Bismarck, który otwierał wiele nowych szkół mających wychować nowe pokolenie zgermanizowanych już Polaków. Plan chyba nie do konca wypalił bo wychowankowie walczyli zarówno w Powstaniu Wielkopolskim jaki i w wojnie polsko- bolszewickiej.
   Absolwentem szkoły jest m.in. Artut Siódmiak, wicemistrz świata w piłce ręcznej.
   
   

   
8. Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 – zbudowany w latach 1925- 1926 jako budynek Gimnazjum Humanistycznego – żeński odpowiednik sąsiedniego gimnazjum dla mężczyzn. Budynek został wzniesiony w stylu neobarokowym, współgrającym z budynkami sąsiedniego klasztoru. Obiekt wyróżnia się delikatnymi detalami na elewacji frontowej i łamanym dachem z dachówki ceramicznej.
   
   

   
9. Klasztor Pocysterski - obiekt pierwotny zbudowano najprawdopodobniej w XIV w. jednak w połowie XVIII w spłonął. W 1799r. ukończono budowę nowego, barokowego kościoła. Obiekt nie miał jednak szczęścia bo najpierw władze pruskie zlikwidowały zakon i zlokalizowały tu sąd i więzienie, następnie podczas II Wojny Światowej hitlerowcu urządzili tu magazyn, który następnie, wycofując się, spalili.
   Po wojnie zakonnicy powrócili a kościół odbudowano. Brak mu już jednak przepychu, w środku wyróżnia się jedynie bogato zdobiony ołtarz soborowy, tron papieski oraz lektorium, które wykorzystane były podczas uroczystości milenijnych i wizyty Ojca Świętego w Gnieźnie w 1997 r.
   
   

    

   
   

   

   
   

   

    
10. Skrzyżowanie rzek - będąc już w Wągrowcu nie sposób pominąć słynnego „skrzyżowania rzek”, gdzie Wełna i Nielba krzyżują się ze sobą, a następnie każda płynie dalej w swoją stronę. Nie jest to może skrzyżowanie Odry z Wisłą, ale o jego atrakcyjności decyduje rzadkość zjawiska a nie jego spektakularna widowiskowość. Zjawisko fachowo nazywa się bifurkacją.
    Dotrzeć do skrzyżowania możemy albo drogą nr 190 (ul. Gnieźnieńska) i dalej ok. 250m podejdziemy piechotą albo drogą wzdłuż Wełny (wtedy do przejścia 900 m) zaczynając na moście na Al. Jana Pawła II (pisałem o tym wcześniej).
    
    

    

    
    

    

    Źródło: www.fotopolska.eu

    
    

11. Piramida Łakińskiego - ostatnią, również niecodzienną atrakcją Wągrowca jest Piramida Łakińskiego.
    Piramida położona jest niecałe 2 km od skrzyżowania rzek, dosłownie zaraz za miastem między Wągrowcem a Łaziskami, na drodze krajowej 190 z Wągrowca do Gniezna. Budowla leży na zalesionym wzgórzu przy parkingu znajdującym się tuż przy szosie.
    Jest to wysoka na 6 m piramida- grobowiec, w którym spoczywa rtm. Franciszek Łakiński, uczestnik wojen napoleońskich w wojskach polskich, później oficer armii pruskiej, który po przejściu w stan spoczynku osiadł w Wągrowcu i działał społecznie (ufundował szpital, dom sierot, dotował ubogich i wspierał finansowo ubogich nowożeńców).

Źródło: www.noclegowo.pl

Na proponowanej trasie nie znalazło się parę interesujących obiektów, których lokalizację naniosłem jednak na mapę na początku postu. Oto one:

1. Dworzec PKP – neorenesansowy dworzec kolejowy posiada ciekawą, zróżnicowaną bryłę o ceglanych elewacjach. Powstał w 1888r. Na potrzeby mocno rozwijającej się sieci kolejowej, której węzłem stał się Wągrowiec.
   
   

   
2. Muzeum Regionalne – zlokalizowane w XVIII– wiecznym byłym budynku opata miejscowego zakonu Cystersów (tzw. Opatówka) muzeum prezentuje historię miasta i kulturę ludową okolicznych wsi. W swoich zbiorach zgromadziło ok. 3500 eksponatów.
   Dla zainteresowanych grup oraz osób indywidualnych muzeum zapewnia przewodnika po zabytkach miasta i okolic. 
   
   
3. Wieża widokowa na budynku OSP – z wieży można podziwiać panoramę Wągrowca, znajduje się też w niej muzeum pożarnictwa. Niestety atrakcja nie jest w pełni dostępna, aby zwiedzić obiekt trzeba wcześniej umówić wejście telefonicznie w Muzeum Regionalnym (tel. 67 26 85 911).

Źródła:

Wielkopolska przewodnik, Anna Plenzler Piotr Skórnicki, BOSZ Olszanica 2008

Wagrowiec.co.pl

polskaniezwykla.pl

wagrowiec.eu


TEKST ZWARTY, DO WYDRUKU

Wągrowiec został założony w XIV w. przez rezydujących w pobliskim Łęknie Cystersów. Należał do nich przez 500 lat, aż do czasu rozbiorów, kiedy to Prusacy skasowali zakon i skonfiskowali jego dobra przejmując miasto pod swoje władanie. Małe, liczące ok. 600 mieszkańców miasteczko wyznaczyli na siedzibę powiatu, tym samym pobudzając je do szybkiego rozwoju, w latach '80 XIX w. ludność Wągrowca liczyła już prawie 4500 osób.

Dalsze koleje losu powiązane są z historią Polski. Mieszkańcy miasta brali udział w Powstaniu Wielkopolskim, które zwróciło je Polsce. 2 września 1939r. zostało zbombardowane, a 6.09. wkroczyły do niego wojska niemieckie.

Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej następował jego ciągły rozwój i dziś Wągrowiec liczy sobie już 25 000 mieszkańców, nadal jest siedzibą władz powiatu.   

1.                  Na przełomie XIX i XX przy obecnej ul. Tadeusza Kościuszki powstały nowe budynki użyteczności publicznej dla szybko rozwijającego się miasta. Do nich należy neobarokowy budynek zbudowany jako siedziba Starostwa Powiatowego, którą to funkcję spełnia i dziś.

2.                  Naprzeciwko znajduje się Sąd Rejonowy – neogotycki gmach z nieotynkowanej, czerwonej cegły, który został zbudowany przez Prusaków również na pocz. XX w. na potrzeby Królewskiego Sądu Powiatowego.

Przy ul. Kościuszki, w odległości do ok. 200 m od budynków starostwa i sądu znajduje się również kilka innych, skromniejszych ale również ciekawych budynków z początku XX w., jak choćby pobliski budynek Urzędu Stanu Cywilnego czy też budynek Wydziału Oświaty.

3.                  Budynek Poczty Polskiej  przy ul. Pocztowej – przy ul. Pocztowej, wytyczonej na przełomie XIX i XX w., powstały reprezentacyjne, secesyjne budynki.

Najokazalszym z nich jest neoklasycystyczna kamienica z 2 poł. XIX w., wybudowana jako budynek Poczty Cesarskiej, która niewątpliwie wyróżnia się swą urodą. 

Z tego samego okresu pochodzi również neorenesansowa narożna kamienica u zbiegu ul. Pocztowej z Poznańską, która zwraca uwagę ceglaną elewacją ozdobioną tynkowanymi detalami i charakterystycznym, zwieńczonym oryginalnym dachem, narożnikiem.

Obecnie ul. Pocztowa jest deptakiem.

4.                  Najbardziej wyróżniającym się budynkiem rynkowym jest neoklasycystyczna kamienica nr 13 zbudowana w końcu XIX w. jako hotel. Pierwotnie mieścił się w niej „Zimer's Hotel”, a dwudziestoleciu międzywojennym przemianowany na „Metropol”. Dzisiaj budynek, dobrze utrzymany, przeznaczony jest na mieszkania i pomieszczenia handlowo- usługowe.

5.                  Kilka ciekawych budynków znajduje się także na dochodzącej do rynku Alei Jana Pawła II. Koło mostu na Wełnie, stanowiącego fragment ulicy, znajduje się fontanna lodowa, fantastycznie zamarzająca zimą. Przy moście można też zejść na drogę prowadzącą wzdłuż rzeki, prowadzącą do skrzyżowania rzek.

6.                  Kościół farny pw. Św. Jakuba Apostoła – obecny kościół powstał w XVI w. w miejscu starego, drewnianego. Reprezentuje styl gotycki, z wczesnorenesansowymi szczytami. Do dziś zachował się w niezmienionym stanie, szczęśliwie omijały go wojny, dzięki czemu jest jednym z cenniejszych zabytków sakralnych w Wielkopolsce.

W środku wyposażenie reprezentujące różne style- od późnego renesansu po rokoko. Najcenniejsze są:

- ołtarz główny- wykonany w XVI w. przez Mateusza Kossiora, rzeźbiarza z Poznania,

- boczna kaplica Matki Boskiej Różańcowej, na której ścianach i stropie na pocz. XX w. odkryto XVI- wieczne, renesansowe malowidła.

Przed kościołem pomnik ks. Jakuba Wujka- żyjącego w XVI w. najzacniejszego mieszkańca miasta, pierwszego tłumacza biblii na język polski.

W pobliżu kościoła stoi też XIX – wieczna drewniana, podmurowana dzwonnica.

7.                  Budynek I Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Klasztornej – potężny, ceglany budynek powstał w latach 1875 – 1877r. W stylu odwołującym się swymi detalami do aechitektury neoromańskiej z przeznaczeniem na męskie Gimnazjum Królewskie. W tym czasie władzę w prusach sprawował „zelazny” kanclerz Otto Bismarck, który otwierał wiele nowych szkół mających wychować nowe pokolenie zgermanizowanych już Polaków. Plan chyba nie do konca wypalił bo wychowankowie walczyli zarówno w Powstaniu Wielkopolskim jaki i w wojnie polsko- bolszewickiej.

Absolwentem szkoły jest m.in. Artut Siódmiak, wicemistrz świata w piłce ręcznej.

8.                  Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 – zbudowany w latach 1925- 1926 jako budynek Gimnazjum Humanistycznego – żeński odpowiednik sąsiedniego gimnazjum dla mężczyzn. Budynek został wzniesiony w stylu neobarokowym, współgrającym z budynkami sąsiedniego klasztoru. Obiekt wyróżnia się delikatnymi detalami na elewacji frontowej i łamanym dachem z dachówki ceramicznej.

9.                  Obiekt pierwotny zbudowano najprawdopodobniej w XIV w. jednak w połowie XVIII w spłonął. W 1799r. ukończono budowę nowego, barokowego kościoła. Obiekt nie miał jednak szczęścia bo najpierw władze pruskie zlikwidowały zakon i zlokalizowały tu sąd i więzienie, następnie podczas II Wojny Światowej hitlerowcu urządzili tu magazyn, który następnie, wycofując się, spalili.

Po wojnie zakonnicy powrócili a kościół odbudowano. Brak mu już jednak przepychu, w środku wyróżnia się jedynie bogato zdobiony ołtarz soborowy, tron papieski oraz lektorium, które wykorzystane były podczas uroczystości milenijnych i wizyty Ojca Świętego w Gnieźnie w 1997 r.

10.              Będąc będąc w Wągrowcu nie sposób pominąć słynnego „skrzyżowania rzek”- miejsca, gdzie Wełna i Nielba krzyżują się ze sobą niemal pod kątem prostym, ich wody mieszają się w niewielkim tylko stopniu, i dalej każda płynie w swoją stronę. Ostatecznie, kilka kilometrów dalej, Nielba wpływa do Wełny.

Zjawisko to jest stworzone sztucznie, skrzyżowanie zbudowali podczas prac melioracyjnych ok. 1830r. Cystersi w celu utrzymania stanu Wełny na określonym poziomie, dzięki czemu zmniejszyli ryzyko powodzi i zapewnili stały dopływ wody do pobliskiego młyna.

Dotrzeć do skrzyżowania możemy albo dojeżdżając samochodem drogą nr 190 (ul. Gnieźnieńska) i dalej ok. 250m podejście piechotą (patrz mapa), albo pieszo drogą wzdłuż Wełny (wtedy do przejścia 900 m) zaczynając niedaleko Rynku, przy moście na rzece Wełnie, na Al. Jana Pawła II (jest tablica informacyjna).

11.              Ostatnią, również niestandardową atrakcją Wągrowca jest Piramida Łakińskiego.

Piramida położona jest niecałe 2 km od skrzyżowania rzek, dosłownie zaraz za miastem, między Wągrowcem a Łaziskami, na drodze krajowej 190 z Wągrowca do Gniezna. Budowla leży na zalesionym wzgórzu przy parkingu znajdującym się tuż przy szosie.

Jest to zbudowana w połowie XIX w., wysoka na 6 m piramida- grobowiec, w którym spoczywa rotmistrz Franciszek Łakiński, oficer wojsk polskich podczas wojen napoleońskich, później oficer armii pruskiej, który po przejściu w stan spoczynku osiadł w Wągrowcu i przysłużył się miejscowej społeczności działając społecznie (ufundował szpital, dom sierot, dotował ubogich i wspierał finansowo ubogich nowożeńców).

Nietypowy kształt grobowca wymyślił sam rotmistrz.

Niedaleko piramidy, na tym samym wzgórzu znajduje się kolumna o barokowych kształtach, na szczycie ozdobina postacią konia wykonaną z kutego metalu. Zgodnie z tradycją pod kolumną pochowany został koń Rotmistrza.

Poza trasą znalazły się:

1.                  Dworzec PKP – neorenesansowy dworzec kolejowy posiada ciekawą, zróżnicowaną bryłę o ceglanych elewacjach. Powstał w 1888r. Na potrzeby mocno rozwijającej się sieci kolejowej, której węzłem stał się Wągrowiec.

2.                  Muzeum Regionalne – zlokalizowane w XVIII– wiecznym byłym budynku opata miejscowego zakonu Cystersów (tzw. Opatówka) prezentuje historię miasta i kulturę ludową okolicznych wsi. W swoich zbiorach zgromadziło ok. 3500 eksponatów.

Dla zainteresowanych grup oraz osób indywidualnych muzeum zapewnia przewodnika po zabytkach miasta i okolic.

3.                  Wieża widokowa na budynku OSP – z wieży można podziwiać panoramę Wągrowca, znajduje się też w niej muzeum pożarnictwa. Niestety atrakcja nie jest w pełni dostępna, aby zwiedzić obiekt trzeba wcześniej umówić wejście telefonicznie w Muzeum Regionalnym (tel. 67 26 85 911).