TRASA 14 – SPOD WRZEŚNI KU NADWARCIAŃSKIEMU PARKOWI KRAJOBRAZ.

Długość: 69 km

Trasa wiedzie z piastowskiego grodu koło Wrześni  ku Nadwarciańskiemu Parkowi Krajobrazowemu leżącemu w dolinie Warty i dalej, w bardzo malowniczym jej fragmencie, prowadzi ku imponującemu klasztorowi w Lądzie. 

Po drodze miniemy dawną granicę prusko- rosyjską, zajrzymy do pałacu naszego noblisty Władysława Reymonta i zobaczymy pałac biskupi, w którym zgromadzono największy zbiór książek masońskich w Polsce.

UWAGA! Na końcu postu znajduje się tekst zwarty, bez zdjęć, z przeznaczeniem do wydruku i wykorzystania podczas wycieczki :)

1. Gród w Grzybowie 

W tej niewielkiej dziś wsi znajdował się niegdyś jeden z największych grodów państwa Piastów. 
Gród powstał ok. 920- 930r. na dogodnych do obrony, podmokłych terenach doliny strumienia Struga. Teren grodziska to prawie 5ha otoczonych wysokim na 9 m wałem w kształcie kwadratu o zaokrąglonych rogach.

Przez ok. 100 lat, do mniej więcej połowy XI w. gród wraz z podgrodziem zamieszkiwało ok. 1000 osób, złote czasy przypadały oczywiście na okres panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Później, z nieznanych do dzisiaj przyczyn, osada podupadła. Jeszcze do XII w. była w niewielkim stopniu zamieszkały, od tego czasu teren wykorzystywano już tylko jako pola uprawne.

Źródło: www.wrzesnia.powiat.pl

Grodzisko jest dzisiaj otwarte dla zwiedzających, od 1997r. należy do Muzeum Pierwszych Piastów w Lednicy. Latem organizowane są w nim festiwale kultury średniowiecznej i turnieje rycerskie.
 

Źródło: www.wrzesnia.powiat.pl

2. Pałac w Bieganowie  

Klasycystyczny pałac powstał w latach 1914- 1916 dla ziemianina Edwarda Grabskiego.

Budynek, kryty łamanym dachem, wyróżniają przede wszystkim portyk z 4 kolumnami jońskimi i symetryczne alkierze po obu jego stronach.

Źródło: www.polskaniezwykla.pl

Grabski był  żołnierzem- znaczącą postacią podczas Powstania Wielkopolskiego, i społecznikiem (uhonorowanym m.in. przez papieża Piusa XI tytułem szambelana papieskiego). Władał pałacem do 1939r., do czasu wysiedlenia przez hitlerowców. Po wojnie nie miał już prawa wrócić do swych włości, zmarł w Poznaniu. Pałac wraz z majątkiem przejęło bowiem państwo, z przeznaczeniem na PGR. Dzisiaj jego właścicielem jest Agencja Nieruchomości Rolnych, a Grabscy walczą o odzyskanie budynku.

Niestety, z powodu nieuregulowanego statusu własnościowego pałac nie jest remontowany.

Źródło: pl.wikipedia.org               EDWARD GRABSKI

Projektantem pałacu był przyjaciel Grabskiego, Stefan Cybichowski, jeden z największych wielkopolskich architektów, który zaprojektował wiele budynków w Poznaniu, wśród nich niektóre pawilony Międzynarodowych Targów Poznańskich i poznańską palmiarnię. Cybichowski został zamordowany przez hitlerowców w 1940r. w Forcie VII w ramach Inteligenzaktion Posen- akcji likwidacji inteligencji poznańskiej.

3. Przejście graniczne w Borzykowie 

Przez 100 lat, w latach 1815- 1918, w miejscowości Borzykowo  znajdował się posterunek graniczny pomiędzy Królestwem Prus a Imperium Rosyjskim. Niedalekie miasto Pyzdry było najdalej wysuniętym na zachód miastem tegoż rosyjskiego imperium.

W 2004r. stare przejście zrekonstruowano, jest świadectwem złych czasów kiedy Polski nie było na mapach, a Wielkopolska była podzielona między dwa obce państwa.

Źródło: www.polskiekrajobrazy.pl

4. Pałac Władysława Reymonta w Kołaczkowie

Klasycystyczny pałac z czterokolumnowym portykiem powstał w 1 poł. XIX w. dla rodziny Dąmbskich.

W 1920r. jego właścicielem został Władysław Reymont, który ostatnie pięć lat życia dzielił między Warszawę a właśnie swoje ukochane Kołaczkowo. To tu przyszedł telegram z informacją, że pisarz zdobył Literacką Nagrodę Nobla.

W tym czasie w pałacu bywały znane postaci z kręgu sztuki, nauki i polityki okresu międzywojennego, m.in. pisarz Kornel Makuszyński, współtwórca niepodległej Polski Roman Dmowski, premier Wincenty Witos i marszałek Sejmu Maciej Rataj.

W jednej z pałacowych sal znajduje się dziś Izba Pamięci W. Reymonta.

Źródło: www.regionwielkopolska.pl

Przy pałacu znajduje się park, a w nim klasycystyczna oficyna i budynki gospodarcze.

W sąsiedztwie parku, przy samej ul. Wrzesińskiej, uwagę zwraca klasycystyczny kościół z 1836r. Jego projektantem jest najprawdopodobniej Piotr Aigner, budowniczy m.in. Pałacu Prezydenckiego w Warszawie.

Wnętrze reprezentuje styl rokoko i klasycyzm, elementy jego wystroju pochodzą z XVII/ XVIII w., przeniesione są z poprzedniego, drewnianego kościółka.

Źródło: www.polskaniezwykla.pl

  

5. Pyzdry

To niepozorne miasto przez całe wieki było ważnym ośrodkiem miejskim, siedzibą powiatu oraz sądów: ziemskiego i grodzkiego. Król Kazimierz Wielki wybudował tu w XIV w. jeden z największych polskich zamków, porównywalny z zamkiem w Gniewie. Na zamku 11 razy bywał Kazimierz Wielki, 18 razy Władysław Jagiełło, często przyjeżdżał też Kazimierz Jagiellończyk. Wielka szkoda, że do dnia dzisiejszego z warownej budowli nic nie pozostało.

W ogóle miasto ma ciekawą historię, miało tu miejsce kilka ważnych wydarzeń o znaczeniu ogólnopolskim, np. w 1345 w Pyzdrach Kazimierz Wielki zawarł pokój z królem czeskim Janem Luksemburskim, a w 50 lat później książę słupski Warcisław oddał w lenno swe ziemie Jagielle.

Dzisiaj Pyzdry to małe, spokojne miasteczko, ma 3200 mieszkańców.

PYZDRY- WIDOK Z DRUGIEGO BRZEGU WARTY

Wszystkie najciekawsze zabytki miasta zlokalizowane są na rynku i w jego pobliżu. Są to:

1. kościół farny pw. Narodzenia NMP

Późnogotycka świątynia z XV w., wielokrotnie niszczona w pożarach, swój dzisiejszy wygląd zawdzięcza ostatnim remontom: w XIX w. i w latach 60-tych XX w. Wnętrze kościoła jest barokowe.

2. Klasztor Franciszkanów wraz z kościołem 

Założony w 1339r. klasztor to najstarsza budowla Pyzdr. Również wielokrotnie był przebudowywany, dziś reprezentuje styl barokowy. Jest siedzibą zakonu żeńskiego Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi. W kościele znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Pocieszenia z XVII w.

W budynku klasztornym siedzibę ma Muzeum Regionalne.

3. Rynek:

- drewniany dom z podcieniami z 1768 r. (najstarszy w mieście) i drewniany dom z 1 poł. XIX w.,

- pomnik Bolesława Pobożnego, założyciela miasta.

W dalszą trasę ruszamy drogą biegnącą wzdłuż doliny rzeki Warty. Ze względu na walory tutejszej przyrody dolina została objęta ochroną i stanowi teren Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Przy szosie znajdują się 2 punkty widokowe.

6. Pałac w miejscowości Ciążeń

Wieś od 1260 r. była własnością biskupstwa poznańskiego. Jeden z włodarzy, Teodor Czartoryski, na skraju doliny rzeki Warty zbudował w 2 połowie XVIII w., rokokowy pałac- letnią rezydencję biskupów. Projektantem budynku był pochodzący z Włoch Józef Sacco, architekt królewski, budowniczy licznych budynków użyteczności publicznej w Grodnie i Wilnie.

W 1818 r. carat odebrał pałac Kościołowi i przekazał go adiutantowi cara Aleksandra I, pułkownikowi Wacławowi Gutakowskiemu. Jednak zarówno Gutakowski, jak i kolejny właściciel, Wyssogota- Zakrzewski,  zbankrutowali i w 1924r. pałac trafił w ręce Skarbu Państwa. 
Dzisiaj mieszczą się w nim Dom Pracy Twórczej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz filia biblioteki UAM - Pracownia Zbiorów Masońskich. Teren jest ogólnodostępny.

W pałacu znajduje się obejmujący ok. 80 tys. woluminów, największy w Polsce i jeden z największych w Europie, księgozbiór masoński. Są to głównie starodruki wolnomularzy niemieckich przejęte w 1945 r.

Pałac otacza 10 ha park z pięknym widokiem na rzekę Wartę. 

  

7. Klasztor w Lądzie 

Jest to zdecydowanie jeden z najbardziej imponujących barokowych zespołów klasztornych w Wielkopolsce. Potężna kopuła projektu Pompeo Ferrariego, bogato malowane ściany i stropy oraz przepych wystroju wnętrz powodują, że obiekt jest wart obejrzenia.

Cystersi mieli swą siedzibę w Lądzie od końca XII w. Dzisiejszy kształt  budynkom nadała jednak trwająca niemal 50 lat barokowa przebudowa z drugiej połowy XVII w.

O znaczeniu i bogactwie klasztoru może świadczyć fakt, że w 1500 r. był on właścicielem 52 wsi i 3 miasteczek.

Podczas zaborów carat zlikwidował zakon.

W 1921 r. zabudowania pocysterskie przejęli jednak Salezjanie i dzisiaj w dawnym klasztorze mieści się wyższe seminarium duchowne.

W parku niedaleko klasztoru zbudowano w 2006 r. rekonstrukcję grodu słowiańskiego. Jest on ogólnodostępny, swobodnie można się po nim poruszać.

Ponieważ Ląd położony jest na skraju Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego, szczerze polecam spacer po nadwarciańskich łąkach.

Przy klasztorze znajduje się tablica z mapą okolicy przedstawiającą szlaki piesze.
Więcej o możliwościach turystyki i rekreacji w tym jednym z najciekawszych miejsc w Wielkopolsce w jednym z moich pierwszych wpisów na blogu.

Źródła:

Wielkopolska przewodnik, Anna Plenzler Piotr Skórnicki, BOSZ, Olszanica 2008

www.lednicamuzeum.pl

www.zamki.rotmanka.com

www.kolaczkowo.pl

www.pl.wikipedia.org

www.lad.pl

TEKST ZWARTY, DO DRUKU

Długość: 51 km
 

Trasa wiedzie z piastowskiego grodu koło Wrześni  ku dolinie Warty i dalej, w bardzo malowniczym jej fragmencie, prowadzi ku imponującemu klasztorowi w Lądzie. Po drodze miniemy dawną granicę prusko- rosyjską, zajrzymy do pałacu naszego noblisty Władysława Reymonta i zobaczymy pałac biskupi, w którym zgromadzono największy zbiór książek masońskich w Polsce.

1.

gród w Grzybowie – w tej niewielkiej dziś wsi znajdował się niegdyś jeden z największych grodów państwa Piastów. Gród powstał ok. 920- 930r. na dogodnych do obrony, podmokłych terenach doliny strumienia Struga. Teren grodziska to prawie 5ha otoczonych wysokim na 9 m wałem w kształcie kwadratu o zaokrąglonych rogach.

Przez ok. 100 lat, do mniej więcej połowy XI w. gród wraz z podgrodziem zamieszkiwało ok. 1000 osób, złote czasy przypadały oczywiście na okres panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Później, z nieznanych do dzisiaj przyczyn, osada podupadła. Jeszcze do XII w. była w niewielkim stopniu zamieszkały, od tego czasu teren wykorzystywano już tylko jako pola uprawne.

Grodzisko jest dzisiaj otwarte dla zwiedzających, od 1997r. należy do Muzeum Pierwszych Piastów w Lednicy. Latem organizowane są w nim festiwale kultury średniowiecznej i turnieje rycerskie (więcej na stronie www.grodgrzybowo.pl)

2.

Pałac w Bieganowie - klasycystyczny pałac powstał w latach 1914- 1916 dla ziemianina Edwarda Grabskiego.

Budynek, kryty łamanym dachem, wyróżniają przede wszystkim portyk z 4 kolumnami jońskimi i symetryczne alkierze po obu jego stronach.

Grabski był  żołnierzem- znaczącą postacią podczas Powstania Wielkopolskiego, i społecznikiem (uhonorowanym m.in. przez papieża Piusa XI tytułem szambelana papieskiego). Władał pałacem do 1939r., do czasu wysiedlenia przez hitlerowców. Po wojnie nie miał już prawa wrócić do swych włości, zmarł w Poznaniu. Pałac wraz z majątkiem przejęło bowiem państwo, z przeznaczeniem na PGR. Dzisiaj jego właścicielem jest Agencja Nieruchomości Rolnych, a Grabscy walczą o odzyskanie budynku.

Niestety, z powodu nieuregulowanego statusu własnościowego pałac nie jest remontowany.

Projektantem pałacu był przyjaciel Grabskiego, Stefan Cybichowski, jeden z największych wielkopolskich architektów, który zaprojektował wiele budynków w Poznaniu, wśród nich niektóre pawilony Międzynarodowych Targów Poznańskich i poznańską palmiarnię. Cybichowski został zamordowany przez hitlerowców w 1940r. w Forcie VII w ramach Inteligenzaktion Posen- akcji likwidacji inteligencji poznańskiej.

3.

Przejście graniczne w Borzykowie- przez 100 lat, w latach 1815- 1918, w miejscowości Borzykowo  znajdował się posterunek graniczny pomiędzy Królestwem Prus a Imperium Rosyjskim. Niedalekie miasto Pyzdry było najdalej wysuniętym na zachód miastem tegoż rosyjskiego imperium.

W 2004r. stare przejście zrekonstruowano, jest świadectwem złych czasów kiedy Polski nie było na mapach, a Wielkopolska była podzielona między dwa obce państwa.

4.

Pałac Władysława Reymonta w Kołaczkowie - klasycystyczny pałac z czterokolumnowym portykiem powstał w 1 poł. XIX w. dla rodziny Dąmbskich.

W 1920r. jego właścicielem został Władysław Reymont, który ostatnie pięć lat życia dzielił między Warszawę a właśnie swoje ukochane Kołaczkowo. To tu przyszedł telegram z informacją, że pisarz zdobył Literacką Nagrodę Nobla.

W tym czasie w pałacu bywały znane postaci z kręgu sztuki, nauki i polityki okresu międzywojennego, m.in. pisarz Kornel Makuszyński, współtwórca niepodległej Polski Roman Dmowski, premier Wincenty Witos i marszałek Sejmu Maciej Rataj.

W jednej z pałacowych sal znajduje się dziś Izba Pamięci W. Reymonta.

Przy pałacu znajduje się park, a w nim klasycystyczna oficyna i budynki gospodarcze.

W sąsiedztwie parku, przy samej ul. Wrzesińskiej, uwagę zwraca klasycystyczny kościół z 1836r. Jego projektantem jest najprawdopodobniej Piotr Aigner, budowniczy m.in. Pałacu Prezydenckiego w Warszawie.

Wnętrze reprezentuje styl rokoko i klasycyzm, elementy jego wystroju pochodzą z XVII/ XVIII w., przeniesione są z poprzedniego, drewnianego kościółka.

5.

Pyzdry – to niepozorne miasto przez całe wieki było ważnym ośrodkiem miejskim, siedzibą powiatu oraz sądów: ziemskiego i grodzkiego. Król Kazimierz Wielki wybudował tu w XIV w. jeden z największych polskich zamków, porównywalny z zamkiem w Gniewie. Na zamku 11 razy bywał Kazimierz Wielki, 18 razy Władysław Jagiełło, często przyjeżdżał też Kazimierz Jagiellończyk. Wielka szkoda, że do dnia dzisiejszego z warownej budowli nic nie pozostało.

W ogóle miasto ma ciekawą historię, miało tu miejsce kilka ważnych wydarzeń o znaczeniu ogólnopolskim, np. w 1345 w Pyzdrach Kazimierz Wielki zawarł pokój z królem czeskim Janem Luksemburskim, a w 50 lat później książę słupski Warcisław oddał w lenno swe ziemie Jagielle.

Dzisiaj Pyzdry to małe, spokojne miasteczko, ma 3200 mieszkańców.

Wszystkie najciekawsze zabytki miasta zlokalizowane są na rynku i w jego pobliżu. Są to:

1. kościół farny pw. Narodzenia NMP - późnogotycka świątynia z XV w., wielokrotnie niszczona w pożarach, swój dzisiejszy wygląd zawdzięcza ostatnim remontom: w XIX w. i w latach 60-tych XX w. Wnętrze kościoła jest barokowe.

2. klasztor Franciszkanów wraz z kościołem – założony w 1339r. klasztor to najstarsza budowla Pyzdr. Również wielokrotnie był przebudowywany, dziś reprezentuje styl barokowy. Jest siedzibą zakonu żeńskiego Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi. W kościele znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Pocieszenia z XVII w.

W budynku klasztornym siedzibę ma Muzeum Regionalne.

3. Rynek:

- drewniany dom z podcieniami z 1768 r. (najstarszy w mieście) i drewniany dom z 1 poł. XIX w.,

- pomnik Bolesława Pobożnego, założyciela miasta.

W dalszą trasę ruszamy drogą biegnącą wzdłuż doliny rzeki Warty. Ze względu na walory tutejszej przyrody dolina została objęta ochroną i stanowi teren Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Przy szosie znajdują się 2 punkty widokowe.

6.

Pałac w miejscowości Ciążeń - wieś od 1260 r. była własnością biskupstwa poznańskiego. Jeden z włodarzy, Teodor Czartoryski, na skraju doliny rzeki Warty zbudował w 2 połowie XVIII w., rokokowy pałac- letnią rezydencję biskupów. Projektantem budynku był pochodzący z Włoch Józef Sacco, architekt królewski, budowniczy licznych budynków użyteczności publicznej w Grodnie i Wilnie.

W 1818 r. carat odebrał pałac Kościołowi i przekazał go adiutantowi cara Aleksandra I, pułkownikowi Wacławowi Gutakowskiemu. Jednak zarówno Gutakowski, jak i kolejny właściciel, Wyssogota- Zakrzewski,  zbankrutowali i w 1924r. pałac trafił w ręce Skarbu Państwa. Dzisiaj jest to Dom Pracy Twórczej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Teren jest ogólnodostępny.

W pałacu znajduje się obejmujący ok. 100 tys. woluminów, największy w Polsce i jeden z największych w Europie, księgozbiór masoński. Są to głównie starodruki wolnomularzy niemieckich przejęte w 1945 r.

Pałac otacza 10 ha park z pięknym widokiem na rzekę Wartę.

7.

klasztor w Lądzie – jest to zdecydowanie jeden z najbardziej imponujących barokowych zespołów klasztornych w Wielkopolsce. Potężna kopuła projektu Pompeo Ferrariego, bogato malowane ściany i stropy oraz przepych wystroju wnętrz powodują, że obiekt jest wart obejrzenia.

Cystersi mieli swą siedzibę w Lądzie od końca XII w. Dzisiejszy kształt  budynkom nadała jednak trwająca niemal 50 lat barokowa przebudowa z drugiej połowy XVII w.

O znaczeniu i bogactwie klasztoru może świadczyć fakt, że w 1500 r. był on właścicielem 52 wsi i 3 miasteczek.

Podczas zaborów carat zlikwidował zakon.

W 1921 r. zabudowania pocysterskie przejęli jednak Salezjanie i dzisiaj w dawnym klasztorze mieści się wyższe seminarium duchowne.

W parku niedaleko klasztoru zbudowano w 2006 r. rekonstrukcję grodu słowiańskiego. Jest on ogólnodostępny, swobodnie można się po nim poruszać.

Ponieważ Ląd położony jest na skraju Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego, szczerze polecam spacer po nadwarciańskich łąkach.

Przy klasztorze znajduje się tablica z mapą okolicy przedstawiającą szlaki piesze.