W POLSKIEJ STOLICY PIWA - GRODZISK WIELKOPOLSKI

Długość trasy pieszej: 1,3 km

Grodzisk Wlkp. jest bardzo zadbanym, schludnym miastem z nietypowym układem urbanistycznym, w którym dwa rynki łączą się ze sobą szerokim deptakiem. Na stosunkowo krótkiej, nieco ponad kilometrowej trasie turystycznej zobaczycie Państwo kilka bardzo ciekawych obiektów czyniących z Grodziska wyróżniające się miasto na turystycznej mapie Wielkopolski.

W artykule poznacie też historię piwa z Grodziska- przez wieki stolicy polskiego browarnictwa.

 

UWAGA! Na końcu postu znajduje się tekst zwarty, bez zdjęć, z przeznaczeniem do wydruku i wykorzystania podczas wycieczki :)

Grodzisk Wlkp. powstał z połączenia dwóch organizmów miejskich- średniowiecznego, XIII- wiecznego Starego Miasta i założonego w końcu XVI w., położonego ok. 150 m od jego murów tzw. Nowego Miasta.

Nowe Miasto rozwinęło się bardzo szybko, ponieważ ze względu na otwartość na obcą wiarę właścicieli Grodziska- rodu Ostrorogów, do Grodziska licznie napływali Luteranie, Żydzi oraz dysydenci z Czech i Europy Zach. 

Centrum nowej osady był Nowy Rynek (dzisiejszy Pl. Powstańców Wlkp.). Plac łączył się ul. Szeroką (dawniej Staromiejską) z rynkiem Starego Miasta.

1. Kościół poewangelicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Neogotycka świątynia została wybudowana w 1905r. na Nowym Rynku, w miejscu starego kościoła, który z powodu groźby zawalenia rozebrano pod koniec XIX w. Twórcą kościoła był pruski architekt ze Szczecina Ludwig von Tiedemann, który wybudował m.in. bliźniaczy do grodziskiego kościół w Berlinie. W Wielkopolsce postawił również kościół św. Józefa w pobliskiej Opalenicy.

Ceglany kościół wyróżnia 37- metrowa wieża z czterotarczowym zegarem. Nad wejściem znajduje się efektowna mozaika z postacią Chrystusa, a pod nią fryz ze scenami z jego życia autorstwa A. Boche.

2. Ul. Szeroka 

Ulica, łącząca dwa dawne rynki, jest dziś głównym deptakiem handlowym Grodziska. Znajduje się na niej kilka wyróżniających się, zabytkowych kamienic. Najefektowniejsza z nich jest zbudowana pod koniec XIX w. kamienica kupca żydowskiego pochodzenia- Abrahama Herzfelda. Budynek zbudowano w stylu „kostiumu francuskiego”, z czerwonej cegły, z tynkowanymi detalami.

 

KAMIENICA ABRAHAMA HERZFELDA

JEDNA Z KAMIENIC PRZY UL. SZEROKIEJ

3. Ratusz 

Zbudowany  w pierwszej połowie XIX w. budynek stoi na środku Starego Rynku. W 1945r. zbombardowany, został odbudowany w dwa lata później. W 1998r., podczas gruntownej renowacji, dobudowano wieżyczkę z iglicą i flagą.

4. Studnia św. Bernarda 

Stojąca obok ratusza studnia była, według tradycji, już od czasów średniowiecznych głównym ujęciem wody dla grodziskich piwowarów. W końcu XIX w. ujęcie zostało obudowane stojącą do dzisiaj ozdobną budowlą w stylu secesyjnym.

Nazwa studni pochodzi od żyjącego w XVI w. mnicha Bernarda z Wąbrzeźna, który według legendy miał swoim błogosławieństwem cudownie napełnić wyschniętą grodziską studnię, nadając przy tym wodzie jej szczególnych walorów.

PIWO Z GRODZISKA

Grodzisk był przez stulecia największym producentem piwa w Polsce. Przy tym było to piwo „z górnej półki”, o znakomitej marce, chętnie pite przez zamożną szlachtę, którego cena była często kilkukrotnie wyższa niż „zwykłego” chmielowego napoju.

Piwo było ważone w Grodzisku najprawdopodobniej już w średniowieczu, jednak okres rozwoju piwowarstwa datuje się od 1601r., kiedy to nadano pierwszy przywilej dla piwowarów.

W XVII w. w mieście działało 7 browarników, którzy dziedziczyli swój zawód z ojca na syna. Pod koniec XVIII w. było ich już ponad 50, a dziedzina ta stanowiła główny dochód dla miasta. Grodziskie piwo znane już było w całym kraju jako piwo znakomitej jakości i nierzadko gościło nawet na królewskich stołach.

Źródło: www.browarwgrodzisku.pl

W XIX w. produkcją zajmowało się kilka browarów, które w 1922r. połączyły się w Zjednoczone Browary Grodziskie. 

Podczas zaborów piwo z grodziska było bardzo popularne w Niemczech, a w okresie dwudziestolecia międzywojennego złoty trunek tzw. białymi wagonami wyjeżdżał z browaru do 37 krajów na całym świecie, w tym w tak odległe krańce Ziemi jak Australia, Chiny, Stany Zjednoczone, Filipiny, Singapur czy też kraje afrykańskie.

W 1993r. browar w grodzisku został wykupiony przez Lech Browary Wielkopolskie, a w niedługim czasie zamknięty.

Produkcję wznowił w 2015r. właściciel browaru z Miłosławia.

5. kościół farny św. Jadwigi 

Pierwotna świątynia gotycka z XV w. została w XVII w. gruntownie przebudowana przez nadwornego architekta rodu Opalińskich, Włocha Krzysztofa Bonadurę Starszego. Fundatorami byli wojewoda poznański Jan Opaliński i jego syn Aleksander, starosta inowrocławski. Przebudowa trwała wiele lat i zajęła znaczną część XVII w.

Manierystyczny (czyli późnorenesansowy)  kościół jest wzorowany na kościele SantaGiustina z Padwy. Najbardziej charakterystycznym elementem jest kopuła z figurką św. Floriana na szczycie. Wewnątrz na uwagę zasługuje szczególnie rokokowy ołtarz w prawej kaplicy z cennym obrazem Matki Boskiej Różańcowej z 1640 roku, pędzla Bartłomieja Strobla, nadwornego malarza króla Władysława IV.

6. Kościół pobernardyński 

Barokowy kościół wraz z klasztorem powstał w 2 poł. XVII w. z fundacji Opalińskich. W 1830r. Prusacy zlikwidowali zakon i rozebrali większość budynków klasztornych. Dziś jest to kościół filialny parafii farnej.

7. Ul. Żwirki i Wigury 

Przy ulicy zlokalizowane są efektowne, wybudowane przez Prusaków w 1905r., budynki eklektyczne z początku XX w. - neobarokowy budynek Sądu Rejonowego i neogotycki budynek Starostwa Powiatowego.

STAROSTWO POWIATOWE

SĄD REJONOWY

Źródła:

Wielkopolska przewodnik, Anna Plenzler Piotr Skórnicki, BOSZ, Olszanica 2008

www.pl.wikipedia.org

http://www.browarwgrodzisku.pl

TEKST ZWARTY, DO WYDRUKU 

Grodzisk Wlkp. - miasto powstało z połączenia dwóch organizmów miejskich- średniowiecznego, XIII- wiecznego Starego Miasta i założonego w końcu XVI w., położonego ok. 150 m od jego murów tzw. Nowego Miasta.

Nowe Miasto rozwinęło się bardzo szybko, ponieważ ze względu na otwartość na obcą wiarę właścicieli Grodziska- rodu Ostrorogów, do Grodziska licznie napływali Luteranie, Żydzi oraz dysydenci z Czech i Europy Zach. Centrum nowej osady był Nowy Rynek (dzisiejszy Pl. Powstańców Wlkp.). Plac łączył się ul. Szeroką (dawniej Staromiejską) z rynkiem Starego Miasta.

1. Kościół poewangelicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa – neogotycka świątynia została wybudowana w 1905r. na Nowym Rynku, w miejscu starego kościoła, który z powodu groźby zawalenia rozebrano pod koniec XIX w. Twórcą kościoła był pruski architekt ze Szczecina Ludwig von Tiedemann, który wybudował m.in. bliźniaczy do grodziskiego kościół w Berlinie. W Wielkopolsce postawił również kościół św. Józefa w pobliskiej Opalenicy.

Ceglany kościół wyróżnia 37- metrowa wieża z czterotarczowym zegarem. Nad wejściem znajduje się efektowna mozaika z postacią Chrystusa, a pod nią fryz ze scenami z jego życia autorstwa A. Boche.

2. ul. Szeroka – ulica, łącząca dwa dawne rynki, jest dziś głównym deptakiem handlowym Grodziska. Znajduje się na niej kilka wyróżniających się, zabytkowych kamienic. Najefektowniejsza z nich jest zbudowana pod koniec XIX w. kamienica kupca żydowskiego pochodzenia- Abrahama Herzfelda. Budynek zbudowano w stylu „kostiumu francuskiego”, z czerwonej cegły, z tynkowanymi detalami.

3. ratusz – zbudowany  w pierwszej połowie XIX w. budynek stoi na środku Starego Rynku. W 1945r. zbombardowany, został odbudowany w dwa lata później. W 1998r., podczas gruntownej renowacji, dobudowano wieżyczkę z iglicą i flagą.

4. Studnia św. Bernarda – stojąca obok ratusza studnia była, według tradycji, już od czasów średniowiecznych głównym ujęciem wody dla grodziskich piwowarów. W końcu XIX w. ujęcie zostało obudowane stojącą do dzisiaj ozdobną budowlą w stylu secesyjnym.

Nazwa studni pochodzi od żyjącego w XVI w. mnicha Bernarda z Wąbrzeźna, który według legendy miał swoim błogosławieństwem cudownie napełnić wyschniętą grodziską studnię, nadając przy tym wodzie jej szczególnych walorów.

Piwo z Grodziska

Grodzisk był przez stulecia największym producentem piwa w Polsce. Przy tym było to piwo „z górnej półki”, o znakomitej marce, chętnie pite przez zamożną szlachtę, którego cena była często kilkukrotnie wyższa niż „zwykłego” chmielowego napoju.

Piwo było ważone w Grodzisku najprawdopodobniej już w średniowieczu, jednak okres rozwoju piwowarstwa datuje się od 1601r., kiedy to nadano pierwszy przywilej dla piwowarów.

W XVII w. w mieście działało 7 browarników, którzy dziedziczyli swój zawód z ojca na syna. Pod koniec XVIII w. było ich już ponad 50, a dziedzina ta stanowiła główny dochód dla miasta. Grodziskie piwo znane już było w całym kraju jako piwo znakomitej jakości i nierzadko gościło nawet na królewskich stołach.

W XIX w. produkcją zajmowało się kilka browarów, które w 1922r. połączyły się w Zjednoczone Browary Grodziskie. Podczas zaborów piwo z grodziska było bardzo popularne w Niemczech, a w okresie dwudziestolecia międzywojennego złoty trunek tzw. białymi wagonami wyjeżdżał z browaru do 37 krajów na całym świecie, w tym w tak odległe krańce Ziemi jak Australia, Chiny, Stany Zjednoczone, Filipiny, Singapur czy też kraje afrykańskie.

W 1993r. browar w grodzisku został wykupiony przez Lech Browary Wielkopolskie, a w niedługim czasie zamknięty.

Produkcję wznowił w 2015r. właściciel browaru z Miłosławia.

5. kościół farny św. Jadwigi – pierwotna świątynia gotycka z XV w. została w XVII w. gruntownie przebudowana przez nadwornego architekta rodu Opalińskich, Włocha Krzysztofa Bonadurę Starszego. Fundatorami byli wojewoda poznański Jan Opaliński i jego syn Aleksander, starosta inowrocławski. Przebudowa trwała wiele lat i zajęła znaczną część XVII w.

Manierystyczny (czyli późnorenesansowy)  kościół jest wzorowany na kościele Santa Giustina z Padwy. Najbardziej charakterystycznym elementem jest kopuła z figurką św. Floriana na szczycie. Wewnątrz na uwagę zasługuje szczególnie rokokowy ołtarz w prawej kaplicy z cennym obrazem Matki Boskiej Różańcowej z 1640 roku, pędzla Bartłomieja Strobla, nadwornego malarza króla Władysława IV.

6. Kościół pobernardyński – barokowy kościół wraz z klasztorem powstał w 2 poł. XVII w. z fundacji Opalińskich. W 1830r. Prusacy zlikwidowali zakon i rozebrali większość budynków klasztornych. Dziś jest to kościół filialny parafii farnej.

7. ul. Żwirki i Wigury – przy ulicy zlokalizowane są efektowne, wybudowane przez Prusaków w 1905r., budynki eklektyczne z początku XX w. - neobarokowy budynek Sądu Rejonowego i neogotycki budynek Starostwa Powiatowego.